Wilk - przodek psa

Wilk jest przodkiem psa? Czy wilk i pies posiadają wspólnego przodka? Aktualnie w kręgach naukowych ścierają się te dwie teorie. Niepodważalnym zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy jest fakt, że te dwa gatunki są ze sobą bezpośrednio powiązane. Świadczy o tym zarówno genetyka jak i sposób życia oraz studia porównawcze budowy czaszek i uzębienia. Najnowsze doniesienia (2021r) opierające się na analizach DNA psów i ludzi dowodzą, że zarówno psy jak i wilki żyły wspólnie już 23 tysiące lat temu. Pod koniec ostatniego zlodowacenia miały towarzyszyć myśliwym na terenie Syberii.

Jak mogło dojść do oswojenia wilka/prapsa? Uczeni przedstawiają dwie hipotezy:

1. Wilk towarzyszył człowiekowi w polowaniach. Oboje czerpali z tego korzyści i zaciśniali więzi. Gdy tryb życia człowieka się zmienił (zaczął on hodować bydło i uprawiać ziemię) wilk nadal mu towarzyszył stopniowo dostosowując się do trybu życia osiadłego i wprowadzając najpierw w pobliże a potem do ludzkich siedzib.

2. Wilk został udomowiony poprzez odchowywanie wilczych szczeniąt. Najbardziej socjalne i podporządkowujące się człowiekowi szczenięta pozostawały blisko człowieka i krzyżowały się następnie dając pokolenia co raz bardziej dostosowanych do życia z człowiekiem zwierząt.

Obie hipotezy nie wykluczają się. Aczkolwiek kładą nacisk na inne mechanizmy selekcji zwierząt.
Ale dlaczego akurat wilk? Dlaczego za najlepszego przyjaciela ludzie nie wybrali sobie wiewiórki lub dzika? Co mógł człowiekowi dać wilk?

pomagał w polowaniach
chronił przed dziką zwierzyną
umiał odróżnić "swoich" od "obcych" i ostrzegać przed niebezpieczeństwem

Kiedy tak naprawdę pies został udomowiony? Nawet naukowcom trudno odpowiedzieć na to pytanie. Jednym z najdosadniejszych dowodów udomowienia psa i traktowania go w sposób sugerujący bycie członkiem ludzkiej społeczności są znaleziska z półwyspu Iberyjskiego mające kilkanaście tysięcy lat, gdzie psy w różnym wieku były chowane w grobach razem ze swoimi właścicielami. Analiza składu kości udowadnia, że psy żywiły się tak samo jak ludzie. (Już wtedy w psiej diecie pojawiły się zboża i inne rośliny! )

Najstarszy psio-ludzki pochówek ma 14 tysięcy lat i znajduje się na terenie dzisiejszych Niemiec.

Pod koniec 2019 roku świat obiegła informacja o odnalezieniu najstarszego szczenięcia. Ten liczący sobie 18 tysięcy lat maluch (zachowany w świetnym stanie) czekał na odnalezienie w "wiecznej zmarzlinie". Okazał się ogniwem pośrednim między wilkiem, psem...a może jeszcze czymś innym....w każdym razie wprowadził niemałe zamieszanie w świecie nauki: "Genetycznie podobny jest zarówno do obecnie żyjących wilków, wilków z epoki lodowcowej, jak i obecnych psów. Problem z określeniem, z czym mamy do czynienia, może wynikać stąd, że zwłoki pochodzą z czasów, gdy zaszło udomowienie. Może być to wczesna forma wilka, psa lub prehistoryczny wilk"

https://www.psy.pl/prehistoryczny-pies/?fbclid=IwAR0Mnq11-HfKTW4uRxEsqopB7CAuMsE6d5aSynoGMLvZ_KW8O34Rhb215vg

Jak odróżnić psa od wilka? W teorii sprawa jest prosta. Gorzej w praktyce, gdy nie mamy czasu się dokładnie przyjrzeć, jesteśmy zaskoczeni lub mamy do dyspozycji tylko ślady obecności zwierzęcia. Ponadto w Polsce (choć dość rzadko) zdarza się spotykać hybrydy (czyli mieszanki dwóch gatunków) wilka i psa.

Jedną z wyjątkowych cech odróżniających psa od wilka jest mimika i możliwość ruchu brwiami. Jest to umiejętność wyjątkowa ponieważ służy ona wyłącznie do porozumiewania się z ludźmi i w pewien sposób "manipulowania nimi" - psy robiące "miny", sprawiające poprzez ruch brwi wrażenie smutnych lub zdziwionych uruchamiają w człowieku odruch opiekuńczy. Z ewolucyjnego punktu widzenia dostosowanie własnej anatomii do preferencji innego gatunku jest niezbitym dowodem na nierozerwalną więź i korzystną dla obu gatunków koegzystencję przez tysiące lat. Oprócz tego, że psy są w stanie oddziaływać na nas swoją mimiką, są w przeciwieństwie do wilków naturalnie predysponowane do odczytywania naszej mimiki i gestów już we wczesnym szczenięctwie.

Fot.Natalia Toczyńska

Najpodobniejszymi do wilków rasami psów są wilczaki czechosłowackie oras Saarloosy. Innymi "wilczo" wyglądającymi rasami, choć nie spokrewnionymi z nimi są psy ras północnych takich jak husky oraz psy grupy I FCI owczarki niemieckie, belgijskie, holenderskie, VEO, a nawet białe owczarki szwajcarskie.Na zdjęciu poniżej wilczyca (wilk arktyczny z Zoo de Falrdeau)


https://www.facebook.com/ZooDeFalardeau/photos/a.460912187308738/2846545878745345/

Gdzie można spotkać wilka?
Najoczywistszą odpowiedzią jest - w lesie. I tak jak podpowiadają nam prawdy z bajek i legend, to właśnie w lasach, zwłaszcza tych z dużą ilością wykrotów i starodrzewi a jednocześnie w miarę bliskim dostępem do wody wilki osiedlają się na dłużej. Można jednak spotkać je równie często na skrajach lasu, leśnych polanach lub miejscach gdzie las łączy się z polem, ponieważ tam głównie wypatrują saren podczas ich żerowania. Co raz częściej też wilki podchodzą do miast w celu poszukiwania resztek pozostawionych przez ludzi, a także dlatego, że my, co raz bardziej rozbudowujemy swoje osiedla i ograniczamy ich tereny łowieckie.
Najczęściej spotkać wilka jest po prostu trudno. Ponieważ są to zwierzęta unikające człowieka. Nie szukają z nim konfrontacji i większość z nas przez całe swoje życie nie będzie miała szczęścia zobaczyć tego drapieżnika na wolności.

Najczęstszym śladem obecności wilków na jaki możemy się natknąć są ich tropy. Ociski łap w śniegu lub grząskim czy błotnistym gruncie można odróżnić od psich śladów w dość prosty sposób. Wilcze łapy są bardziej podłużne, a przestrzeń między dużą opuszką środka łapy a opuszkami palców układa się w znak X.