Rozwój szczenięcia- etapy rozwoju psa

 

Od noworodka do psa dorosłego daleka droga. Przyjrzyjmy się jej dzisiaj.
Na samym początku zapoznamy się z najbardziej ogólnym podziałem rozwoju na etapy, a następnie każdy z nich rozbijemy na etapy i przedstawimy "kroki milowe" które w osobniczym rozwoju przebywa każde szczenię.
Oczywiście o każdym z tych etapów można napisać oddzielny post- i tak właśnie zrobimy.
Pamiętajcie, że to co jest podkreślone na niebiesko- jest linkiem- wystarczy kliknąć by przenieść się do szczegółowych wiadomości lub filmów.
Informacje o tym jak wspieramy nasze szczenięta w pierwszych trzech lub czterech etapach rozwoju, czyli w czasie który spędzają w hodowli znajdziecie tutaj- KLIK

Etapy rozwoju szczenięcia nie da się zupełnie prosto przełożyć na etapy rozwoju człowieka. Możemy dla ułatwienia i nawet powinniśmy doszukiwać się pewnych analogii dla łatwiejszego zrozumienia, ale jednocześnie musimy pamiętać, że rozwój psychiczny, umiejętności poznawczych i rozwój fizyczny nie będą iść proporcjonalnie.

Faza noworodkowa, zwana również neonatalną trwa od urodzenia do chwili otwarcia oczu. Pierwsze dwa tygodnie życia to okres w którym szczenięta są zupełnie bezbronne i zależne od matki. Szczenięta rodzą się ślepe i niesłyszące (zamknięte kanały słuchowe nie pozwalają na dostanie się do uszu prawie żadnych dźwięków). Pierwsze dwa tygodnie to okres tak naprawdę dojrzewania organizmu. Priorytetowe są potrzeby fizjologiczne i zapewnienia ciepła. Najważniejsze umiejętności zdobywane w tym wieku to umiejętność ssania, pełzania i unoszenia ciała na kończynach.
W tym okresie intensywnie rozwija się mózg oraz tworzą nowe połączenia nerwowe.
Wielu hodowców rozpoczyna w tym okresie wczesną stymulację neurologiczną.

Okres przejściowy- niemowlęcy to czas kiedy szczeniaczkom rosną mleczne zęby. Otwarte już oczy i uszy zaczynają rejestrować otoczenie. Zaczynają się pierwsze zabawy i interakcje z rodzeństwem. Ugryzienia i przepychanki są pierwszą nauką relacji społecznych, koordynacji ruchowej oraz regulacji/nauki używania szczęk i zębów. Jest to okres w którym szczenięta żywią się mlekiem matki, ale zaczynają też spożywać swoje pierwsze posiłki. Suczka zaczyna wydłużać przerwy między karmieniami i częściej opuszczać szczenięta, także w czasie gdy są aktywne. Pierwsze odczucie samotności, głodu (w krótkich okresach między karmieniami), frustracji, bólu (przy ugryzieniach przez rodzeństwo) pozwalają na naukę opanowywania emocji, uporu przy dążeniu do celu (np. sutka z mlekiem) i unikania zagrożeń/nieprzyjemności. W najprostszych słowach ujął to chyba Pan J.J.Kuźniewicz w swojej publikacji "Pies Pomocnik i Przyjaciel" - jest to faza w której pies uczy się być psem. Kończyny nabierają siły i maluchy z dnia na dzień poruszają się co raz sprawniej. Szczenięta w tym okresie zaczynają również nawiązywać relacje z ludźmi. Reagują na znane sobie osoby, wyraźnie odczuwają przyjemność z głaskania i czują się bezpiecznie w jego obecności. Bardzo szybko budują również skojarzenie człowiek- jedzenie.

Jest to okres, po którym szczenięta są już gotowe do zmiany domu. PO ZAKOŃCZENIIU tego okresu- te dwa tygodnie intensywnego wzrostu i rozwoju są niesamowicie ważną nauką czerpaną od rodzeństwa i matki. Muszą w tym czasie nauczyć się spożywać stałe pokarmy i porzucić mleko. Poznać otaczający świat na tyle, by móc w przyszłości rozwijać wszystkie swoje umiejętności. Jest to okres w którym szczenięta zaczynają prezentować swoje indywidualne cechy charakteru i preferencje. Maluchy w tym czasie są wyjątkowo otwarte na kontakt z człowiekiem. Mimo, że są bardzo ciekawskie i ruchliwe ich układ nerwowy nie jest jeszcze w pełni ukształtowany i wymaga troski, zapewnienia odpoczynku i unikania przebodźcowania.

 

Okres największej ciekawości i chłonności wiedzy a jednocześnie bardzo krótkiego czasu skupienia. Idealny czas by zapoznać szczenię z warunkami życia jakie będą go dotyczyć w przyszłości. Maluch w tym wieku poznaję pojęcie "swój"/"obcy" oraz zasady zachowania w stosunku do poszczególnych osób. Szczenięta, które do końca tego etapu nie będą miały kontaktu z ludźmi nigdy nie nawiążą z nimi pełnego psychicznego kontaktu a oswojenie ich będzie wymagać dużej pracy behawioralnej. W przeciwieństwie do szczeniąt wilka pies już w tym wieku jest w pełni zdolny do odczytywania ludzkich intencji i rozumienia sygnałów oraz mimiki człowieka. Idealny czas do rozpoczęcia nauki posłuszeństwa, ale nie po to, by wyegzekwować jakiekolwiek umiejętności, a po to by zbudować pozytywne skojarzenia z pracą, nagrodą, kontaktem z człowiekiem. Mniej więcej w 9 tygodniu szczenię przechodzi pierwszy okres lękowy. Szczenię nagle dorasta do świadomości, że nie jest niezniszczalne i istnieją rzeczy groźne. Na początku może nie umieć ich odróżnić i zacząć się bać np. śmietnika lub hydrantu. Przy niewielkim wsparciu ten okres po prostu mija po kilku dniach, przy wzmacnianiu uczucia strachu lub zmuszaniu do konfrontacji z zagrożeniem ponad próg tolerancji szczenięcia wytworzone lęki będą towarzyszyć psu do końca życia.

Młody psiak w tym wieku zaczyna czuć się pewnie. Mimo iż fizycznie jest to jeszcze małe zwierzę, psychicznie jest już stabilne i zdolne do nauki. Jest to okres w którym szczenię szuka autorytetu i zaczyna rozumieć swoje miejsce w rodzinie/stadzie. Zanika przymus przebywania blisko opiekuna i należy wzmocnić pracę nad reakcją na imię i przywołaniem. Jest to okres gdy szczenię gotowe jest do podejmowania wyzwań. Powinien to być najintensywniejszy okres socjalizacji, połączonej jednocześnie z nauką prawidłowych zachowań w konkretnych warunkach. Jest to również czas gdy możemy wprowadzić podstawy pod psie sporty- naukę komend, sztuczek, sposobów nagradzania. Jest to również okres wymiany zębów na stałe, co może przysporzyć właścicielom sporych problemów wychowawczych. Okres w którym u szczenię wymienia kły na zęby stałe zbiega się zazwyczaj z drugim okresem lękowym. Etap młodszego szczenięcia kończy się zwykle nagłym skokiem wzrostowym kiedy to łapy malucha nagle zdają się nieproporcjonalnie długie.

 

Szczenię zaczyna już przybierać rozmiary dorosłego psa, ale jego aparat ruchu nie jest jeszcze dojrzały. Nasila się instynkt łowiecki i mogą się pojawić tendencje do ucieczek. Idealny okres do nauki psich sportów z pominięciem elementów obciążających stawy i układ ruchu. W zakresie posłuszeństwa możemy, a nawet powinniśmy wymagać od psa w tym wieku zaawansowanej pracy. W tym czasie pies przejdzie również drugi okres lękowy. Może zacząć obawiać się ludzi, psów, nieznanych przedmiotów. Mądre wsparcie i pokazanie psu, jak w akceptowalny przez nas sposób może unikać niepokojących go stacji pozwoli na zbudowanie zaufania do nas. Wielu autorów określa wiek 4-8 mc (np.J.J.Kuźniewicz) jako "fazę ucieczek". Z moich obserwacji u Białych Owczarków faza ta przypada zazwyczaj na wiek 8-9 mc. Faza ta może trwać kilka lub kilkanaście dni o ile nie zostanie wzmocniona. Ucieczka zakończona powodzeniem (zabawą, pogonią, włóczęgą) może utrwalić nawyk bardzo trudny do eliminacji.

 

Okres dojrzewania płciowego. Hormony zaczynają chwilami brać górę nad mózgiem i posłuszeństwem. Intensywny skok wzrostu sprawia, że wiele psów w tym wieku wygląda bardzo szczupło. W tym wieku jesteśmy w stanie określić prawidłowość budowy stawów biodrowych i łokciowych. Bardzo ważne jest pilnowanie w tym okresie prawidłowych relacji z innymi psami. Jest to również wiek, w którym nasila się instynkt pogoni, co może powodować problemy podczas spacerów, ale jest też furtką do wypracowania poprawnych zachowań przy aporcie, sportach, skutecznym nagradzaniu na zabawkę.

 

Młody pies, zaczyna budować masę mięśniową. Kończy się wzrost kości długich, po zakończeniu tego okresu pies gotów jest by podjąć sporty wymagające obciążenia stawów (jeśli jest zdrowy). Dojrzały aparat ruchu pozwala na określenie jakości ruchu i eksterieru psa.